Surveillance Camera Players (S.C.P.)


Συνέντευξη από τον
Tilman Baumgartel

Tilman Baumgartel: Τι ακριβώς κάνουν οι SPC;
Bill
Browne: Γενικά, οι SPC παρουσιάζουν δρώμενα ακριβώς μπροστά σε κάμερες παρακολούθησης, τοποθετημένες σε δημόσιους χώρους. Τα δρώμενα αυτά κατά βάση αποτελούνται από πολύ μεγάλου μεγέθους, χειροποίητα πλακάτ τα οποία κρατάμε μπροστά στην κάμερα. Το δρώμενο περιλαμβάνει επίσης και παντομίμα. Η ομάδα έχει στο ρεπερτόριό της περίπου έξι τέτοια έργα. Κάποια από αυτά έχουν σχεδιαστεί για να αναπαρασταθούν σε συγκεκριμένα μέρη, όπως εκκλησίες που διαθέτουν κάμερες παρακολούθησης, κ.λπ.

Πώς επιλέγετε τα έργα; Ορισμένες επιλογές φαίνονται λογικές, όπως το «1984», αλλά γιατί το «Περιμένοντας τον Γκοντό»;
Επιλέξαμε τον Γκοντό γιατί θέλαμε κατά κάποιον τρόπο να διακωμωδήσουμε το ίδιο το έργο, το οποίο βέβαια είναι όλο λόγια και χωρίς καθόλου δράση. Οι κάμερες παρακολούθησης δεν έχουν τη δυνατότητα να συλλαμβάνουν ήχο, οπότε οποιαδήποτε παράσταση του Γκοντό θα έπρεπε να είναι σιωπηλή! Πλέον δεν ερμηνεύουμε παρωδίες όπως αυτή. Αυτές τις μέρες –από το Νοέμβρη του 1998– παρουσιάζουμε έργα που έχουμε γράψει οι ίδιοι και τα οποία αφορούν άμεσα στην παρακολούθηση και τα δικαιώματα περί ιδιωτικότητας.

Πόσοι άνθρωποι εμπλέκονται στους SCP και τι άλλο κάνουν εκτός από τη συμμετοχή τους στη συγκεκριμένη ομάδα; Υπάρχουν καθόλου επαγγελματίες ηθοποιοί του θεάτρου;
Ανά πάσα στιγμή, υπάρχουν περίπου έξι άτομα στην ομάδα, η οποία έχει ανεπίσημο χαρακτήρα και είναι οργανωμένη με πολύ χαλαρή διάταξη. Συνολικά, γύρω στα σαράντα άτομα έχουν συμμετάσχει στις παραστάσεις από την ίδρυσή μας, το 1996. Δεν υπάρχει κανένας επαγγελματίας του θεάτρου στην ομάδα –ποτέ δεν υπήρξε. Τα περισσότερα από τα μέλη είναι πολιτικοί ακτιβιστές οι οποίοι εμπλέκονται σε ποικίλες άλλες μάχες. Είμαστε όλοι αναρχικοί.

Γιατί δεν είναι σωστό να υπάρχουν κάμερες παρακολούθησης; Υποτίθεται ότι καθιστούν την πόλη ασφαλέστερη…
Η χρήση μηχανημάτων παρακολούθησης από την αστυνομία σε δημόσιους χώρους είναι κατάφωρη παραβίαση της τέταρτης τροποποίησης του Συντάγματος και της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Katz κατά Η.Π.Α. (1967).

Παρ’ όλα αυτά, έχει γίνει ιδιαίτερα αποδεκτό. Μία από τις συνήθεις αιτιολογίες είναι, όπως και εσείς ο ίδιος αναφέρετε σε ένα δοκίμιο, ότι μειώνεται η εγκληματικότητα. Και εάν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, όπως ισχυρίζεστε, τότε γιατί να διασκορπίζει κανείς τα τεράστια ποσά χρημάτων που απαιτούνται για να εγκατασταθούν και να ελέγχονται όλες αυτές οι κάμερες;
Ας είμαστε ξεκάθαροι: η εγκληματική δραστηριότητα μειώθηκε στη Νέα Υόρκη αφού είχαν εγκατασταθεί οι κάμερες. Η εγκληματική δραστηριότητα μειώθηκε διότι ο Δήμαρχος είπε στην αστυνομία να συλλάβει πάρα πολλούς φτωχούς ανθρώπους για μικρές παραβάσεις (50.000 συλλήψεις και από αυτές 2.000 μόνο αφορούσαν τη χρήση μαριχουάνας!). Η πολιτεία και η αστυνομία θέλουν να ξοδεύουν τεράστια ποσά σε κάμερες έτσι ώστε να μπορούν να παρακολουθούν τη δράση όσων διαμαρτύρονται για αυτά που έχουν διαπράξει η πολιτεία και η αστυνομία. Ας πάρουμε τον Καθεδρικό Ναό του St. Patrick για παράδειγμα: δεν υπάρχει καθόλου εγκληματικότητα εκεί, πραγματοποιούνται όμως πολλές πολιτικές διαμαρτυρίες ενάντια στις τακτικές της Καθολικής Εκκλησίας. Και έτσι ο Καθεδρικός Ναός που στερείται παντελώς εγκληματικότητας έχει περικυκλωθεί με ιδιαίτερα εξειδικευμένες κάμερες ψηφιακής παρακολούθησης.

Το «κοινό-στόχος» (target-group) σας είναι ουσιαστικά ένα άτομο. Γιατί τόση προσπάθεια για έναν μόνο τύπο;
Όχι, το πραγματικό κοινό-στόχος μας είναι όλοι οι άνθρωποι που προσπερνούν και βλέπουν τι κάνουμε. Στη Νέα Υόρκη, αυτός ο αριθμός ατόμων μπορεί να είναι πολύ μεγάλος: επιλέγουμε περιοχές με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα για τα δρώμενά μας. Απλώς αστειευόμασταν όταν είπαμε ότι προσπαθούσαμε να διασκεδάσουμε φύλακες και αστυνομικούς που πλήττουν. Γάμα τους.

Μολαταύτα υπάρχει κάτι το παράλογο, ένα κατά κάποιον τρόπο ποιητικό στοιχείο στην παράσταση ενός έργου, ενός καλλιτεχνήματος, ενώπιον αυτών των μηχανικών ματιών. Πιστεύεις ότι αυτή η παράλογη πλευρά είναι σημαντική σ’ αυτό που κάνετε;
Ναι! Πιστεύουμε ότι η υποτιθέμενη λογική της παρακολούθησης είναι παράλογη: οι κάμερες κάνουν τους ανθρώπους παρανοϊκούς με την ελπίδα ότι αυτοί οι παρανοϊκοί θα συμπεριφερθούν ορθολογικά και δεν θα διαπράξουν κάποιο έγκλημα. Οι παρανοϊκοί άνθρωποι όμως ΔΕΝ είναι ορθολογικοί.

Τι επίδραση περιμένεις ότι θα έχει η πράξη σας στους θεατές;
Διάφορες επιδράσεις: 1) ότι θα αναστατώσει την καθημερινή τους ρουτίνα, 2) ότι θα τους δείξει πως απλά άτομα ή μικρές ομάδες μπορούν να είναι πολύ αποτελεσματικές, 3) ότι θα τους δείξει πως δεν υπάρχει λόγος να τρομοκρατούνται ή να γίνονται παρανοϊκοί με τις κάμερες, 4) ότι θα τους δείξει πως δεν είναι όλες οι διαμαρτυρίες θορυβώδεις, οργισμένες και χωρίς αίσθηση του χιούμορ.

Αυτή η στρατηγική της «αναστάτωσης» της καθημερινής ζωής χρησιμοποιείται αυτές τις μέρες από πολλές άλλες ομάδες. Έχει γίνει στρατηγική του μάρκετινγκ, για παράδειγμα, και ολόκληρα εμπορικά κέντρα σχεδιάζονται έτσι ώστε να βγάζουν τους ανθρώπους από την ύπνωσή τους. Γιατί πιστεύεις ότι αυτή η στρατηγική συνεχίζει να λειτουργεί; Και πώς νιώθεις για τις χειροποίητες αφίσες σας σε σύγκριση με τις πολύ πιο τελειοποιημένες και εκλεπτυσμένες μεθόδους του «σοκαριστικού» ή «guerilla» («αντάρτικου») μάρκετινγκ;
Όχι! Το μάρκετινγκ –ακόμη και η «ριζοσπαστική» διαφήμιση– έχει σχεδιαστεί για να διατηρήσει τους ανθρώπους στην ύπνωσή τους, όχι για να τους ξυπνήσει. Η διαφήμιση είναι μέρος της υπνώττουσας καθημερινής ζωής που οι SCP επιθυμούν να αναστατώσουν. Όσο για τη «high-tech/low-tech» αντίθεση ανάμεσα σ’ εμάς και τους διαφημιστές: μοιάζουμε ερασιτέχνες, ίσως ακόμη και παράλογοι, έτσι δεν είναι; Ωραία!

Είχατε ποτέ καμία αντίδραση από τους φύλακες που παρακολουθούν τις κάμερες εκτός από το να σας ζητήσουν να φύγετε από το κτίριο; Πώς αντιδρά το υπόλοιπο κοινό (εάν μπορούμε βέβαια να αποκαλέσουμε κοινό τους περαστικούς);
Οι επόπτες βρίσκουν αστείες τις παρωδίες μας, προσβάλλονται όμως όταν τους δείχνουμε μία πινακίδα που απευθύνεται άμεσα σ’ αυτούς και λέει «κοίτα τη δική σου δουλειά». Τα υπόλοιπα μέλη του κοινού (του πραγματικού κοινού των δρώμενών μας) πάντοτε συμφωνεί μαζί μας στο σημείο αυτό: οι κάμερες πρέπει να υποδεικνύονται με επαρκή σηματοδότηση. Μονάχα λίγοι μας λένε τις συνηθισμένες βλακείες για το ότι καταπολεμάται η εγκληματικότητα.

Πραγματοποιείτε επίσης πεζοπορικές περιηγήσεις στη Νέα Υόρκη. Τι κάνετε σ’ αυτές;
Μαθαίνουμε σε άλλους ανθρώπους να κάνουν ό,τι κάνουμε: να εντοπίζουν τις κάμερες, οι οποίες είναι συχνά συγκαλυμμένες ώστε να μοιάζουν με λάμπες του δρόμου ή διακοσμητικά στολίδια. Επίσης, επιβεβαιώνουμε ότι θα διαδοθούν οι χάρτες μας με τις τοποθεσίες όπου βρίσκονται οι διάφορες κάμερες. Αυτή είναι επίσης μία σημαντική λειτουργία των δρώμενών μας: η διάδοση αυτών των χαρτών. Είναι διαφορετικό να σου λέει κάποιος για τις κάμερες και διαφορετικό να είσαι ικανός να τις εντοπίσεις μόνος σου και να δεις πόσο πολλές πραγματικά υπάρχουν.

Υπάρχει καθόλου επιρροή της θεωρίας των Καταστασιακών στο έργο σας;
Μεγάλη. Αυτό που κάνουμε είναι να «αντιστρέφουμε» το θέαμα που συνιστούν οι κάμερες: αντί να τις καταστρέφουμε (αναρχικός που εμπνέεται από μιλιταριστική λογική) ή να γράψουμε στον αντιπρόσωπό μας στο Κογκρέσο ή να διαδηλώσουμε εναντίον τους (αριστερός), στρέφουμε τις κάμερες ενάντια στους αρχικούς τους σκοπούς και τις χρησιμοποιούμε για δικούς μας. Μολαταύτα, είμαι σίγουρος πως η Καταστασιακή Διεθνής θα ήταν αντίθετη στο βαθμό τον οποίο οι SCP χρησιμοποιούν τα μαζικά μέσα και εμφανίζονται σ’ αυτά.

Αυτό ήταν κάτι που επρόκειτο να σε ρωτήσω: εάν είστε τόσο αντίθετοι στο θέαμα, γιατί συμμετέχετε σ’ αυτό παραχωρώντας συνεντεύξεις – εφόσον όλοι γνωρίζουμε πως το θέαμα ενσωματώνει και καταβροχθίζει οτιδήποτε στο οποίο στρέφει την προσοχή του.
Ταΐζουμε το Θέαμα δηλητήριο μεταμφιεσμένο σε σπόρους για πουλιά.

Βλέπετε τους εαυτούς σας ως συνεχιστές της παράδοσης του πολιτικού θεάτρου του δρόμου που προέρχεται από τη δεκαετία του ’70;
Ναι. Είμαστε ένθερμοι θαυμαστές του «Living Theater».

Ομάδες όπως το «Living Theater» δεν υπάρχουν πια στην πραγματικότητα και ένας από τους λόγους που συμβαίνει αυτό ίσως είναι το ότι έχει μεταβληθεί η έννοια της δημόσιας σφαίρας. Ίσως ο πραγματικός κοινωνικός διάλογος και το πραγματικό «ζωντανό» κοινό να μην είναι πλέον στο δρόμο αλλά στα «μέσα». Οπότε, κάποιος θα μπορούσε ν’ αντιτάξει ότι αυτό το είδος δημοσίου θεάτρου του δρόμου δεν προσεγγίζει το κοινό, αλλά μονάχα μία περιορισμένη μερίδα του…
Κι όμως, η ομάδα του «Living Theater» είναι πάρα πολύ ζωντανή! Πραγματοποιεί παραστάσεις τόσο σε εσωτερικούς χώρους, όπως ένα παραδοσιακό θέατρο, όσο και σε εξωτερικούς, δημοσίως! Όσο για τις παρατηρήσεις σας σχετικά με τα «μέσα», μπορεί να αληθεύει για μερικούς ανθρώπους –αυτούς που έχουν χρήματα, εξουσία και πρόσβαση στα μέσα– ότι η δημόσια σφαίρα είναι περιττή ή ανεπιθύμητη/τρομακτική. Υπάρχουν όμως κάποιοι άλλοι άνθρωποι για τους οποίους ο δρόμος και ο δημόσιος χώρος είναι κυριολεκτικά τα πάντα (οι άστεγοι, προφανώς, αλλά και άλλοι άνθρωποι επίσης).

Τι ρόλο παίζει το διαδίκτυο σε αυτά που κάνετε;
Μας επιτρέπει να έχουμε επαφή με ομοϊδεάτες ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Μας προσφέρει τη δυνατότητα να μαθαίνουμε ειδήσεις από ανθρώπους οι οποίοι δεν μιλούν την αγγλική ως μητρική τους γλώσσα. Έχουν γράψει ή προβάλει πληροφορίες για μας στην τηλεόραση, στα ισπανικά, στα πορτογαλικά, στα γαλλικά, στα ολλανδικά και στα γερμανικά.

Δημοσιεύτηκε στο Y. Levin, Ursula Frohne, and Peter Weibel (επιμ.), CTR [Space]. Rhetorics of Surveillance from Bentham to Big Brother, The MIT Press, Κέημπριτζ, Μασαχουσέτη, 2002, σσ. 616-619. Μετάφραση: Μαριάννα Λεμπρέν.

Δεν υπάρχουν σχόλια: