Αναρχία και λαϊκή εξουσία

Κέντρο ελευθεριακής έρευνας και λαϊκής εκπαίδευσης (Κολομβία)
[Αναδημοσίευση από το a-infos.gr. Μετάφραση: «Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης», Μάρτης 2009]

"Παρόλα αυτά, στα μήκη και στα πλάτη της χώρας ακούγεται μία και μόνη φωνή που ηχεί στα εργοστάσια, τα κτήματα, στα χωριά και στα λύκεια, στις λαϊκές συνοικίες: το κάλεσμα στη δημιουργία, την ενδυνάμωση και αύξηση της λαϊκής εξουσίας." Miguel Enríquez

"Το να οργανωθούν οι δυνάμεις του λαού για να πραγματοποιηθεί η επανάσταση είναι ο μοναδικός σκοπός εκείνων που ειλικρινά επιθυμούν την ελευθερία." Μιχαήλ Μπακούνιν

"Ενισχύοντας τις λαϊκές οργανώσεις κάθε είδους, είναι η λογική συνέπεια των βασικών μας ιδεών και γι’ αυτό, θα έπρεπε να αποτελεί ολοκληρωτικό σημείο του προγράμματός μας." Ερίκο Μαλατέστα

Αρχικά, το να συνδυάζεις την αναρχία με την εξουσία, να έχεις την αναίδεια να τα συμπεριλαμβάνεις στον ίδιο τίτλο, μοιάζει σαν μια απόλυτη αντίθεση ή ένα κακόγουστο αστείο ενάντια σε κάθε αγωνιστή και αγωνίστρια της ελευθερίας. Κι αυτό, γιατί η εξουσία είναι συνήθως συνώνυμο της κυριαρχίας και η αναρχία η οποία υπερασπίζεται μια κοινωνία χωρίς κυβέρνηση, αρνείται κάθε μορφή εξουσίας, κάθε επιβολή της ατομικής βούλησης πάνω στους άλλους. Ωστόσο, πρέπει η εξουσία να γίνεται αντιληπτή μόνο σαν μια αυταρχική επιβολή, σαν μια "δύναμη επάνω σε"; Δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή η δύναμη με άλλη μορφή, δηλαδή σαν τη "δύναμη του να πράττεις συλλογικά", σαν τη "δύναμη του να φτιάχνεις από κοινού";
Είναι οι από πάνω εκείνοι που διατάζουν, εκείνοι που μας έκαναν να πιστεύουμε πως η εξουσία είναι ένα "αντικείμενο" το οποίοι εκείνοι κατέχουν, ένα πράγμα(;) αποσπασμένο από τις κοινωνικές σχέσεις, ένα διαχρονικό σύστημα διαδοχής. Όμως αντίθετα, όλοι και όλες εμείς οι από κάτω, αντιλαμβανόμαστε την "εξουσία" με διαφορετική μορφή: όχι σαν ένα "πράγμα" αλλά σαν μια "σχέση", σαν μια κοινωνική δύναμη εναλλακτική και απελευθερωτική. Έτσι, η δική μας δύναμη είναι πρωταρχικά μια συλλογική ικανότητα να φαντάζεσαι και να δημιουργείς με αυτήν εδώ και τώρα μια νέα κοινωνία.
Τώρα, για να είναι λαϊκή αυτή η δύναμη του συλλογικού, το υποκείμενο δεν μπορεί να είναι άλλο από τον λαό, αυτό το πληθωρικό υποκείμενο που καθορίζεται από την ένωση των τάξεων των υποτελών, των περιθωριοποιημένων, των φτωχών, των αποκλεισμένων. Αυτός ο λαός δεν είναι ένα, είναι πολύμορφος, είναι η ποικιλία εμπνεύσεων μορφών και σχεδίων της ζωής, των αγώνων και των αντιστάσεων. Επιπλέον, αυτός ο λαός δεν καθορίζεται προκαταβολικά, δεν είναι το ακριβές αποτέλεσμα μιας οικονομικής φόρμουλας, αλλά βρίσκεται πάντα σε μια διαδικασία σχηματισμού και που αναγνωρίζεται μόνο σαν την τάξη των υποτελών στο πέρασμα της δικής της διαδικασίας χειραφέτησης.
Είναι αυτός ο πληθωρικός λαός, δημιουργημένος στον ίδιο αγώνα, που φτιάχνει εκείνη τη συλλογική δύναμη όπου εγκαθιδρύει νέες κοινωνικές σχέσεις, που θεσμοθετεί διαφορετικά ήθη και έθιμα, που αποκαθιστά διαφορετικούς τρόπους ύπαρξης.
Έτσι, η λαϊκή δύναμη βάζει μπρος ένα νέο ήθος, ένα νέο περιβάλλον, έναν εναλλακτικό σχηματισμό αισθήσεων, νοημάτων, γλωσσών, αξιών, κανόνων και μοιραζόμενων δομών. Με λίγα λόγια, αυτή η συλλογική δύναμη φτιάχνει έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο διαφορετικό που αντιτίθεται σε αυτόν που ήδη γνωρίζουμε, στον κόσμο της αγοράς και της κυριαρχίας που γεννά μιζέρια, αποκλεισμό, προνόμια, διακρίσεις, θάνατο.
Γι’ αυτό η λαϊκή δύναμη είναι μια πράξη που με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο μεταμορφώνει τους τόπους της ζωής των ανθρώπων δημιουργεί παράλληλα ένα μπλοκ ενάντια στην ομογενοποίηση, ένα μπλοκ που μπαίνει σε άμεση αντιπαράθεση με την τάξη της κυριαρχίας. Σαν διαδικασία, η λαϊκή δύναμη γνωρίζει πως ο δρόμος είναι μακρύς, αλλά έχει την τύχη να δημιουργεί ταυτόχρονα μια νέα κοινωνία με κάθε κατάκτηση του λαού.
Η λαϊκή εξουσία είναι πάνω από όλα ικανότητα, γιατί αντιτίθεται στον μελλοντικό κόσμο, γιατί αποκαλύπτει στον σημερινό κόσμο αυτό που πρόκειται να έρθει. Με αυτό τον τρόπο δημιουργεί μέρα με τη μέρα τόπους ελευθερίας, αλληλεγγύης, ισότητας και οριζόντιας δομής. Αυτό το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό μιας και δεν εξυπηρετεί σε τίποτε να δημιουργείς μια ελεύθερη κοινωνία χρησιμοποιώντας καταπιεστικούς, ιεραρχικούς και τρόπους που διευκολύνουν τις διακρίσεις. Η νέα κοινωνία πρέπει να φτιαχτεί μέσα από δομές οριζόντιες, συμμετοχικές που θα περιλαμβάνουν τους πάντες. Αναγνωρίζοντας όμως ταυτόχρονα τις διαφορετικότητες, λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε άνθρωπος υψώνει τη φωνή του κάτω από τη δική του προσωπική προοπτική.
Έτσι λοιπόν, αν η λαϊκή εξουσία δεν είναι συνώνυμο της κυριαρχίας, αλλά της δημιουργίας μιας άλλης διαφορετικής κοινωνίας, οριζόντιας και ελεύθερης, δεν δίνουν τα χέρια η αναρχία και η λαϊκή εξουσία; Δεν είναι μέσα στους στόχους της αναρχίας η δημιουργία ενός νέου ήθους μέσα από το οποίο θα γίνει πράξη η κατάργηση κάθε προνομίου, οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού; Δεν οραματίζεται η αναρχία μια κοινωνία ισότητας και ελευθερίας που φτιάχνεται εδώ και τώρα;
Στην πραγματικότητα, η αναρχία που ζητάει να κοινωνικοποιηθούν τα μέσα παραγωγής, θέλει επίσης να κοινωνικοποιηθεί η "εξουσία", και να αποκλείσει τη δυνατότητα να μετατρέπεται αυτή σε προνόμιο για τους λίγους. Γι’ αυτό το λόγο επίσης το αναρχικό κίνημα δημιουργεί μια συλλογική δύναμη που αναδύεται από τις ελεύθερες κοινωνικές σχέσεις που γίνονται αντιληπτές μόνο από τις οριζόντιες δομές και την διαφορετικότητα. Επιπλέον, όπως δεν κουράζονταν να επαναλαμβάνουν οι Μαλατέστα και Μπακούνιν, η αναρχία πρέπει να έχει τα αυτιά της ανοικτά στον λαό, η αναρχία πρέπει να αναδυθεί από τους καταπιεσμένους, από τους αποκλεισμένους, από τους ξεχασμένους.
Αν είναι έτσι, και για να έχουμε μια τέτοια αναρχία, αυτή πρέπει να εκδηλωθεί από τη βάση. Είναι από τα κάτω που φτιάχνεται η νέα κοινωνία, αποφεύγοντας τον συγκεντρωτισμό, τις εντολές, τη γραφειοκρατία. Γι’ αυτό η αναρχία κτίζεται μέσα από τις οριζόντιες δομές, μέσα από τις συνελεύσεις, μέσα από την άμεση δράση. Αυτό το κίνημα προσχεδιάζει στο παρόν την άλλη κοινωνία και είναι γι’ αυτό το λόγο που η ελευθεριακή αυτοδιαχείριση δεν είναι τίποτε παραπάνω από την αντικαπιταλιστική και αντιιεραρχική οργάνωση της συγκεκριμένης κοινότητας. Είναι ο σχεδιασμός και η άμεση διαχείριση του λαού στην οικονομία, στην πολιτική, στον πολιτισμό γενικά στην ζωή του από κοινού.
Με άλλα λόγια, η αναρχική αυτοδιαχείριση δημιουργεί τη λαϊκή δύναμη, φτιάχνοντας εναλλακτικά μέρη συλλογικής ζωής, σημεία υλικά και εικονικά που ξεφεύγουν από τον έλεγχο του καπιταλισμού και της εξουσίας. Κάτω από αυτή την οπτική, το να συνδυάζεις τη λαϊκή εξουσία με την αναρχία δεν αποτελεί καμιά αντίθεση, ούτε κανένα κακόγουστο αστείο, αλλά είναι μια επαναστατική πρόκληση, ένα κάλεσμα σε δράση.

[Σ.τ.Μ: 1. Ο πρωτότυπος τίτλος του κειμένου είναι «Anarquismo y Poder Popular». Η λέξη poder σαν ουσιαστικό στα ισπανικά έχει διάφορες σημασίες. Μερικές από αυτές είναι "ισχύ, δύναμη, εξουσία, δυνατότητα". Στη γλώσσα της πολιτικής όμως έχει αποκλειστικά τη σημασία της "εξουσίας". Οι συγγραφείς, όπως το αντιλήφθηκα προσωπικά, με μια σειρά συλλογισμών κάνουν ένα λογοπαίγνιο μεταξύ της δύναμης και εξουσίας. Ανάλογα με το πώς χρησιμοποιούν τη λέξη έκανα την αντίστοιχη μετάφραση, άλλοτε σαν δύναμη άλλοτε σαν εξουσία ή "εξουσία" όταν προσωπικά αποστασιοποιούμαι από τον όρο. Αν υπάρχουν κενά ή σημεία δυσνόητα, οι γνωρίζοντες καλύτερα ισπανικά από μένα ας διορθώσουν.
2. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τις πολιτικές συνθήκες κάτω από τις οποίες προήλθαν αυτές οι σκέψεις, τις βρήκα όμως σχεδόν διαχρονικές όσον αφορά το θέμα και γι’ αυτό μετέφρασα το παραπάνω για να το μοιραστώ εδώ μέσα.
** Ο Miguel Enríquez Espinosa, ήταν ηγέτης του μαρξιστικού-λενινιστικού κόμματος της Χιλής Movimiento de Izquierda Revoloucionaria. Για περισσότερες πληροφορίες γράφω ολόκληρο το όνομά του και ας κάνει ο καθένας το δικό του ψάξιμο αν χρειάζεται.]